Nationaal Heksenmonument
Eeuwenlang zijn er tienduizenden mensen, voornamelijk vrouwen, veroordeeld, gemarteld en geëxecuteerd als gevolg van de heksenvervolgingen. Ook in Nederland vonden die plaats. Dit heeft zijn sporen nagelaten in vrouwen van nu: hoe zij worden gezien en hoe zij zichzelf zien.
De heksenjachten zijn de enige grootschalige historische moordpartij waar we nog lollig over doen. Daarmee laten we een kans liggen: een historisch drama kan alleen helen als je het recht in de ogen kijkt. Daarom pleiten wij voor een Nationaal Heksenmonument.
Sluit je aan!
Wie waren die 'heksen'? We weten niet precies hoeveel mensen er in ons land als ‘heks’ ter dood zijn gebracht. De archieven zijn incompleet***, en mensen die tijdens hun verhoor bezweken aan de gevolgen van marteling zijn er vaak überhaupt niet in terecht gekomen. Toch zijn er al honderden namen bekend. Je vindt ze hieronder.
Onder de lijst een klein overzicht met de 12 plaatsen in Nederland met de meeste executies.
*Slachtoffers waarvan niet bekend is hoe hun lot is verlopen, omdat er geen uitspraak van hun proces bekend is. Vaak gebeurde dit omdat zij waren gestorven als gevolg van martelingen of slechte omstandigheden in de cel. Ook gebeurde het regelmatig dat slachtoffers zichzelf ophingen.
** Van de overzeese gebieden is nog heel weinig bekend.
***Deze lijst is onvolledig. Heeft u een correctie of een aanvulling op deze lijst? Stuur dan graag een bericht naar info@nationaalheksenmonument.nl
Bronvermelding onderaan deze lijst.
Slachtoffers van de heksenvervolgingen in Nederland
Lijse van den Rave
Maastricht, 1413 (gehangen en verbrand)
Loefkyn, die vroeyvrouw
Utrecht, 1444*
Sander van Loenen
Nijmegen, 1469 (levend verbrand)
Aleyda, pastoors dienstmaagd
Almen, 1472 (levend verbrand)
Aelbert Kremer
Doesburg, 1488*
Vrouw
Lochem, 1491*
Vrouw
Lochem, 1491*
Vrouw
Lochem, 1491*
Barbara Woutersdr.
Leiden, 1495 (levend verbrand)
Alijt Machariusdr.
Leiden, 1495 (onthoofd)
Elsken Mentinx
Zutphen, 1504*
Jenne Kortens
Ammerzoden, 1508*
Jella, Peter Oltgherszn
Sneek, 1507 (doodstraf, uiteindelijk niet uitgevoerd)
Vrouw
Nijmegen, 1513 (doodstraf)
Margriet van Zwertssen
Utrecht, 1515*
Heyle, vrouw van Joost Schoemaker
Kampen, 1515 (doodstraf)
Ulant die Swart
Nijmegen, 1519 (doodstraf)
Luyt, vrouw van Jan Blancks
Utrecht, 1520 (doodstraf)
Ghese Wylhemms
Drenthe, 1520*
Gryet Evertz
Oosterhout, 1522 (doodstraf)
Trijn van der Moelen
Roermond, 1522 (levend verbrand)
Vrouw
Gronsveld, 1525*
Vrouw
Roermond, 1525 (levend verbrand)
Vrouw
Roermond, 1525 (levend verbrand)
Vrouw
Gronsveld, 1525 (doodstraf)
Lysbet, weduwe van Gerrit de Roeyen
Utrecht, circa 1526 (doodstraf)
Dochter van Lyut Blancks
Utrecht, 1526*
Nysgen, vrouw van Huygh Gerrits
Utrecht, 1527 (doodstraf)
Beatrix, vrouw van Ot Dirks
Utrecht, 1527 (doodstraf)
Flyken
Doetinchem, 1527*
Vrouw
Zaltbommel, 1528*
Vrouw
Tiel, 1530 (doodstraf)
Vrouw
Tiel, 1530 (doodstraf)
Vrouw
Nijmegen,1532*
Neelken Poussen
Westbroek, 1533 (doodstraf)
Soetgen, weduwe van Jan Huygen
Westbroek, 1533 (doodstraf)
Maria Wouters
Utrecht, 1533 (doodstraf)
Neel Reyers
Utrecht, 1533 (doodstraf)
Vrouw
Lage Mierde, 1536*
Jannetgen
Hoenkoop, 1537*
Fye, vrouw van Cornelis Louwenss
Hoenkoop, 1537 (doodstraf)
Lubburch Pietersdr.
Beverwijk, 1537 (doodstraf)
Anthonis de Backer
Friesland, 1538 (doodstraf)
Neeltgen Gerritsdr.
Lopik, 1539*
Vrouw
Utrecht, 1539 (doodstraf)
Cathalina Onbaart
Vlissingen, 1541 (doodstraf)
Mergriet van der Broecken
Utrecht, 1541 (doodstraf)
Man
Groningen, 1541*
Engel Dirks
Amsterdam, 1542 (levend verbrand)
Heyltken Gysbertsdr.
Schoonhoven, 1542 (doodstraf)
Jacob Smit
Dordrecht, 1545 (doodstraf)
Neelken Aertsdr.
Dordrecht, 1545 (doodstraf)
Dalle, vr. Frerick Scroers
Erm, 1545*
Vrouw Luyt Aernt
Amerongen, 1546*
Dochter Luyt Aernt
Amerongen, 1546*
Aertken, vr. Aert die Keyser
Culemborg, 1547*
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Man
Appingedam/Farmsum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Godlinze/Bierum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Godlinze/Bierum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Godlinze/Bierum, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Midwolde, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Midwolde, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Midwolde, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Midwolde, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Pieterburen, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Pieterburen, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Pieterburen, 1547 (doodstraf)
Vrouw
Pieterburen, 1547 (doodstraf)
Hansken
Leens, 1547 (doodstraf)
Jannetgen Crepels
Haarlem, 1549*
Neel
Haarlem 1549*
Man
Sebaldenburen, 1550*
Dochter
Sebaldenburen, 1550*
Man
Sebaldeburen, 1550 (doodstraf)
zijn Vrouw
Sebaldeburen, 1550 (doodstraf)
hun Dochter
Sebaldeburen, 1550 (doodstraf)
Anna Fransdr.
Gorinchem, 1550 (doodstraf)
Margriet Herroes
Grathem, 1551 (zelfmoord in cel)
Katherina toe Mensema
Oldehove, 1552 (doodstraf)
Bartolt Scroer
Ezinge, 1553 (doodstraf)
Vrouw
Oldambt, 1554 (doodstraf)
Vrouw
Oldambt, 1554 (doodstraf)
Heijll van Venloe
Nijmegen, 1555 (doodstraf)
Barbara tho Herpe, zus van Heijll
Nijmegen, 1555 (doodstraf)
Meyns Cornelisdr.
Amsterdam, 1555 (levend verbrand)
Anna Jansdr.
Amsterdam, 1555 (doodstraf)
Lysbeth Pietersdr.
Amsterdam, 1555 (doodstraf)
Jannetgen Pieters
Amsterdam, 1555 (doodstraf)
Merri van Kerpen
Zutphen, 1556*
Griete Dircken
Schiedam, 1556 (levend verbrand)
Trijn Jansdr.
Schiedam, 1556 (levend verbrand)
Marye Heynen
Schiedam, 1556 (levend verbrand)
Digna Robberts
Veere, 1556 (levend verbrand)
Geertruid Bakkers Willemsdr.
Veere, 1556 (levend verbrand)
Maria Janssen
Zwolle, 1557*
Trijn Achencken
Nijmegen, 1557 (doodstraf)
Jutt van Lenth
Nijmegen, 1557 (doodstraf)
Jacoba Geertz
Zaltbommel, 1557 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam, 1557 (doodstraf)
Vrouw
Appingedam, 1557 (doodstraf)
Jenneken Gordtkens
Mierlo, 1559 (gewurgd, daarna verbrand)
Heyl Bellen
Mierlo, 1559 (gewurgd, daarna verbrand)
Vrouw
Casteren, 1560*
Salicke van Doernik
Bredevoort, 1561 (levend verbrand)
Vrouw
Uithuizen/Sauwert, 1562 (doodstraf)
Vrouw
Uithuizen/ Sauwert, 1562 (doodstraf)
Vrouw
Uithuizen/Sauwert, 1562 (doodstraf)
Vrouw
Uithuizen/Sauwert, 1562 (doodstraf)
Vrouw
Uithuizen/Sauwert, 1562 (doodstraf)
Anna van Haesdael
Maastricht, 1563 (doodstraf)
Anna van Vech
Maastricht, 1563*
Vrouw
Edam, 1564 (doodstraf)
Volckgen Harmans
Amsterdam, 1564 (doodstraf)
Aechte Dircxdr.
Monnikendam, 1564 (doodstraf)
Trijn Cornelisdr.
Delft, 1565 (gewurgd daarna verbrand)
Machteld Goosensdr.
Delft, 1565 (gewurgd daarna verbrand)
Alijt Nanninghsdr.
Barsingerhorn, 1566 (doodstraf)
Maertjen Jacobsdr.
Barsingerhorn, 1566 (doodstraf)
Geertruyd Gremmen
Bergharen, 1567*
Anna Heymericks
Maasbommel, 1570*
Vrouw
Maasbommel, 1570*
Vrouw
Maasbommel, 1570*
Vrouw
Maasbommel, 1570*
Merrichien Willems
Hasselt, 1572*
Aeltgen Beschix
Ameland, 1573 (gelyncht)
Lyken Calffs
Maastricht, 1575*
Man
Wedde, 1579*
Mey Mielis
Weert, 1581 (doodstraf)
Kael Merrie
Roermond, 1581 (verdronken bij illegale waterproef)
Vrouw
Swalmen, 1581 (verdronken bij illegale waterproef)
Vrouw
Swalmen, 1581 (verdronken bij illegale waterproef)
Hilleken Maelpots
Nijmegen, 1584*
Nynge Dimmens
Goedereede, 1585*
Leene Dimmens
Goedereede, 1585*
Willemke Jansdr. Theune
Goedereede, 1585*
Anna Claesdr.
Delft, 1585 (gewurgd daarna verbrand)
Marya Spits
Schiedam, 1585 (levend verbrand)
Lysbeth Anthonisdr.
Schiedam, 1585 (levend verbrand)
Anna Knappert
Schiedam, 1585 (levend verbrand)
Elsie Reyersdr.
Schiedam, 1585 (levend verbrand)
Anna Jorisdr.
Schiedam, 1585 (levend verbrand)
Nynge Dimmen
Goedereede, 1585 (doodstraf)
Leene Dimmen
Goedereede, 1585 (doodstraf)
Willemke Jansdr.
Goedereede, 1585 (doodstraf)
Lenaert Leerecop
Goedereede, 1585 (doodstraf)
Aleyd Koesters
Bredevoort/ Aalten, 1586 (breekt tijdens marteling haar nek)
Vrouw
Aalten, 1586*
Vrouw
Aalten, 1586*
Vrouw
Aalten, 1586*
Vrouw
Aalten, 1586*
Vrouw
Aalten, 1586*
Vrouw
Aalten, 1586*
Anna van Meckelenburgh
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Dorothea van Danswick
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Aleith Wachters
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Trine van Quakenbrugge
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Fenne Egberts
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Anna Radtmakers
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Alicke Tensinck
Westerwolde, 1587 (levend verbrand)
Vrouw
Appingedam, 1587 (doodstraf)
Gese ten Stal
Harderwijk, 1588*
Maria van Brommelen
Maastricht, 1589*
Johan Tonnis
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Hille Willems oder Sickes
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Geescke Hummelinck
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Taelke Albers
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Hidde Bussemans
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Swantke Wilts
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Alheit Hindrix
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Lumme Drents
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Wobke Holschemaeckers
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Henrichje Smitts
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Geeske Kupers
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Trine Hindricks
Westerwolde, 1589 (levend verbrand)
Neel Pousen
Amersfoort, 1590*
Marrigje Ariens
Schoonhoven, 1591 (gewurgd en verbrand)
Maria Dircxz
Amersfoort, 1591 (gewurgd en verbrand)
Neele, dochter Maria Dircxz
Amersfoort, 1591 (gewurgd en verbrand)
Kleindochter Maria Dircxz
Amersfoort, 1591 (gewurgd en verbrand)
'Bohémien'
Maastricht, 1591 (levend verbrand)
Dieuwer Deckers
Schiedam, 1591 (levend verbrand)
Anna Hondert Theunen
Schiedam, 1591 (overlijdt op hoge leeftijd in cel)
Lijntgen Cornelisdr.
Brielle, 1591 (doodstraf)
Cornelia Huybertsdr.
Rhenen, 1592 (doodstraf)
Adriane Jansdr.
Goedereede, 1592 (doodstraf)
Cilla Hannarts
Grathem, 1592 (levend verbrand)
Geertruida Meugens
Grathem, 1592 (levend verbrand)
Marie Bampts
Grathem, 1592 (levend verbrand)
Willemtgen Stevensdr.
Amersfoort, 1593 (doodstraf)
Geertruy Damen
Amersfoort, 1593 (gewurgd, daarna verbrand)
Marry Kleynpennincks
Eimeren, 1594 (doodstraf)
Nale Aelts
Harderwijk, 1594 (doodstraf)
Johan Martenssen
Arnhem, 1595 (doodstraf)
Margriet Willems
Amersfoort, 1595 (gewurgd en daarna verbrand)
Volckert Dircxz
Amersfoort, 1595 (half gewurgd en verbrand)
Hedrinkje Volckertsdr.
Amersfoort, 1595 (half gewurgd en verbrand)
Anthonis Cornelis Bulck
Amersfoort, 1595 (half gewurgd en verbrand)
Maria Barten
Amersfoort, 1595 (half gewurgd en verbrand)
Grietje Seghers
Amersfoort, 1595 (met gebroken nek in cel gevonden)
Lysbeth Bernards
Utrecht, 1595 (doodstraf)
Hendrikje
Utrecht, 1595 (doodstraf)
Margriet Brycken
Soerendonk, 1595 (levend verbrand)
Heylken Brycken, haar 12 jarige dochtertje
Soerendonk, 1595 (levend verbrand)
Jenneken inde Camer
Soerendonk, 1595 (levend verbrand)
Jenneken Goessens
Geldrop/Heeze/Leende, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Heijlken Schavaerts
Geldrop/Heeze/Leende, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Henricxken Sevens
Geldrop/Heeze/Leende, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Heylken Thonis
Geldrop/Heeze/Leende, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Elizabeth Willemssen
Geldrop/Heeze/Leende, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Marie Baten
Mierlo, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Lys Cuypers
Mierlo, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Lys Tijssen v.d. Wollenberg
’s-Hertogenbosch, 1595 (levenslange opsluiting)
Jacquemyne Cleyn Arens
Goedereede, 1592*
Adriaene Jansdr.
Goedereede, 1592*
Eeuwout Dimmens
Goedereede, 1592*
Aelken van Dueren
’s-Hertogenbosch, 1593*
Willemtgen Stevensdr.
Eembrugge, 1593*
Man
Utrecht, 1593*
Wichemoet Suers
Amersfoort, 1593*
Jannetge Pots
Amersfoort, 1593*
Vrouw
Roermond, 1594*
Vrouw
Roermond, 1594*
Vrouw
Roermond, 1594*
Maria Christiaans
Amersfoort, 1595*
Jacob Pots
Amersfoort, 1595*
Lambert Pots
Amersfoort, 1595*
Catharina Boons, alias Lyncken Pastoirs
Mierlo, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Nees Gommers
Lierop, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Marie Ruijters
Lierop, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Marie v. Mierlo
Lierop, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Heyl Geenen
Lierop, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Feye Hanen
Lierop, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Margriet Mijnsheeren
Lierop, 1595 (90 jaar, levend verbrand, zij kreeg geen genade van wurging, omdat zij door dementie geen berouw kon tonen )
Anneken Thijs
Lierop, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Judt van Dorren
Mierlo/ Hout, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Theun Eumans
Mierlo, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Margriet Muls
Mierlo, 1595 (gewurgd, daarna verbrand)
Hendricxken Delyen
Cranendonck, 1595 (zelfmoord in gevangenschap)
Anna Ceelen
Asten, 1595 (overlijdt als gevolg van martelingen)
Cathelyne Jan Mijs
Lage Mierde, 1596*
Vrouw
Utrecht/ Abcoude, 1596*
Vrouw
Utrecht/ Abcoude, 1596*
Vrouw
Utrecht/ Abcoude, 1596*
Vrouw
Utrecht/ Abcoude, 1596*
Anna Basius
Haarlem, 1596*
Jan Claes
Haarlem, 1596*
Alertgen Borren
Rhenen, 1596 (gewurgd en verbrand)
Cornelia Aelbertsdr.
Rhenen, 1596(gewurgd en verbrand)
Hendrixken Hendricx
Rhenen, 1596 (gewurgd en verbrand)
Marijken Gijsbertsdr.
Rhenen, 1597 (gewurgd en verbrand)
Geertken Johans anders Tijs
Westerwolde 1597 (zelfmoord in cel, daarna verbrand)
Alke Engels
Westerwolde, 1597 (levend verbrand)
Johanna Lubberts
Westerwolde, 1597 (levend verbrand)
Yken Henrix
Tiel, 1597 (doodstraf)
Mette Lambert
Almelo, 1597 (doodstraf)
Bertien Thijes
Westerwolde, 1597*
Josijntgen Claesdr
’s-Gravenhage, 1598*
Aelt Claessen
Voorthuizen, 1599*
Mey Joppen
Maastricht, 1599*
Eva van St. Maartensvoeren
Maastricht, 1599 (levend verbrand)
Jen Beelen
Nederweert, 1600 (zelfmoord in cel na zware martelingen)
Man
Veluwe, 1600*
Neelke Arien Dircks
Driel, 1601*
Jan Adriaans
‘s-Gravenhage, 1601*
Jenneken van Mesch
Maastricht, 1601 (levend verbrand)
Levina Willems
Zierikzee, 1601 (verbannen)
Jacobje Hoobrix
Zierkizee, 1602 (levenslange gevangenisstraf)
Henneken Versteegh
Nijmegen, 1603 (doodstraf, verdrinking)
Neele, dochter Henneken Versteegh
Nijmegen, 1603 (ontsnapt aan verdrinkings-executie)
Aef Teunisdr.
Medemblik, 1604*
Mechteld ten Ham
‘s-Heerenberg, 1605 (levend verbrand)
Cornelia Jansdr.
Haarlem, 1605 (doodstraf)
Anna van Berlicom
’s-Gravenhage, 1605*
Geet Peerboems
Maastricht, 1606 (doodstraf)
Jan Le Loup
Maastricht, 1607 (gewurgd daarna verbrand)
Anna Muggen
Gorinchem, 1608 (gewurgd en daarna verbrand)
Vrouw
Eysden, 1609 (doodstraf)
Vrouw
Eysden, 1609 (doodstraf)
Johan van Uffelt
Roermond, 1609*
Man
Ede, 1610*
Olislegers Keysen
Roermond, 1610*
Geert Keysen
Roermond, 1610*
Jenneken ten Honck
Bredevoort, 1610 (levend verbrand)
Gertken op t Goir
Bredevoort 1610 (levend verbrand)
Willem ten Oistendorp
Bredevoort 1610 (levend verbrand)
Myth Tempers
Bredevoort, 1610 (levend verbrand)
Jar Simon
Bredevoort, 1610 (levend verbrand)
Berent Swenen
Bredevoort, 1610 (levend verbrand)
Johan Boegen
Bredevoort, 1610 (levend verbrand)
Elisabeth Engelen
Grathem, 1610 (levend verbrand)
Harmen Jacobsz
Veenendaal, 1611*
Maria Wijsmans
Grathem, 1611 (doodstraf)
Elisabeth Rijthoven
Maastricht, 1612 (doodstraf)
Trijntje van Zittaert
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Eva Wennemekers van Kempen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Jan van Ool
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Grijetgen, haar dochter
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Merrie Duyven
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Truij van Kirckhoven
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trincken Melers alias Giesen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Seinst Meelers
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Tijne van Elmpt
Roermond, 1613 (levend verbrand)
eerste Vrouw van Goetsen van Heiden
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trincken Jegers
Roermond, 1613 (levend verbrand
Syken Daggen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Elberte Opthen Thoren van Melick
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Geert van Melick
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trijnken Wulms
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Hendrik Bijns van Melick- de Kuiper
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Merrie Danen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trijnken Pijpers-Essers opten Schuitenberg
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Jan Reijnen van Melick
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trincken Passers
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Greet IngenWaterschey van Melick
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Peedtgen Holtsnijders van Swalmen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Naele van Kercken-Mussen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Stijkcken van Ass
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Stijn van Kessel
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Gredtgen Holtsagers
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trijn Vuylmans
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trijnken van Momffort
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Leonard Esschers van Ophoven
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trincken Puijs van St JansCluijss
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Merrijken van Monffert, haar dochter
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trijn Gulickers van Herkenbosch
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trijncken Kan van Melick
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Ien Linssen Aben van Swalmen
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Neel, vrouw van Corst van Oil
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Meester Hans Lodewich
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Jen Bessemeker van Neer
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Trincken Schans-Thysens
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Alith Leemkuyl-Ruyters
Roermond, 1613 (levend verbrand)
Mett van Asenraed
Roermond, 1613 (gestorven na martelingen)
Meye Karckens
Eysden, 1613 (gewurgd, daarna verbrand)
Meye Ruyters van Caestert
Eysden, 1613 (gewurgd, daarna verbrand)
Nicht van Meye Ruyters
Eysden, 1613 (levend verbrand)
Dochter van Meye Ruyters
Eysden, 1613 (levend verbrand)
Vrouw
Eysden, 1613 (levend verbrand)
Ien Linssen
Swalmen, 1613 (levend verbrand)
Peter Paes
Roermond 1614, (levend verbrand)
Gritgen Vretgens
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Beel Vretgens, haar dochter
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Merriken Celissen
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Jennicken Potten alias Neelen
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Mericken Brunen
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Grieth Ploenis
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Alheidt Werners alias Schaecks
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Merie Werners alias Schaecks
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Jenne, vrouw van Joris Peterssen van Assenraad in de Steeg
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Grietgen Ceelskens
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Guel Toets
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Alheidt Ingen Hulss
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Classchen Lambrichts
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Nees Pitswinckell
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Enken Rutthen
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Jen Haspels
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Hill, haar dochter
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Naelcken van Helden-Coenckens
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Tryn van Vierssen alias van Eyck
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Itgen van Kerckhoven alias op de
Camp-Wahen van Neer
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Quiss van Assenraedt
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Vrouw van Quiss van Assenraedt
Roermond, 1614*
hun dochter
Roermond, 1614*
Catharina Bernarts
Roermond, 1614 (levend verbrand)
Jannichgen Cornelis Thonisz Veelmans
Utrecht, 1614*
Hille, vrouw van Arent Geertsz.
Vollenhove, 1616*
Jehanne van Oldenzeel
Maastricht, 1617*
Johannen Hussmans
Stralen, 1618*
Jan van Hasbrouck
Breskens, 1618*
Dorothe Carstens
Weesp, 1619*
Heylken Molenjan
Valkenburg, 1620 (levend verbrand)
Maria Schull
Valkenburg, 1620 (levend verbrand)
Catharina Heecx
Maastricht, 1620*
Idgen Wangen
Roermond, 1622 (levend verbrand)
Hendrik Custers
Roermond, 1622 (levend verbrand)
Wynke Jonckbloets
Roermond, 1622 (levend verbrand)
Anneke Coecken
Haelen, 1622 (gewurgd en verbrand)
Marie Rappen
Haelen, 1622 (levend verbrand)
Merten Coecken
Haelen, 1622 (gewurgd, daarna verbrand)
Jutte Menten in 't Katerbout
Haelen, 1622 (gewurgd, daarna verbrand)
Trijn Leyendeckers
Haelen, 1622 (gewurgd, daarna verbrand)
Idgen Verrijt
Haelen, 1622 (gewurgd, daarna verbrand)
Heyl de Muss
Haelen, 1622 (gewurgd, daarna verbrand)
Heyl van Kessel alias van van Hout
Haelen, 1622 (sterft na tortuur, daarna verbrand)
Marieke Sillekens
Horn, 1622 (levend verbrand)
Stijn, pachterse te Nunhem
Horn, 1622 (levend verbrand)
Anneke Sponsen
Horn, 1622 (levend verbrand)
Lijsbet Rameeckers
Horn, 1622 (onthoofd)
Berb Mistwagens
Horn, 1622 (levend verbrand)
Marieke Cuypers
Horn, 1622 (levend verbrand)
Bil Pelser
Horn, 1622 (levend verbrand)
Dochter van Gilissen
Horn, 1622 (levend verbrand)
Neulken Lenssen
Horn, 1622 (levend verbrand)
Vrouw van Gerard Schats
Horn, 1622 (levend verbrand)
Neel Dassen
Horn, 1622 (levend verbrand)
Anneke Verheggen
Horn, 1622 (levend verbrand)
Marie Stopparts
Horn, 1622 (levend verbrand)
Trinke Bolmans
Horn, 1622 (levend verbrand)
Dochter van Trinke Bolmans
Horn, 1622 (levend verbrand)
Vrouw van Hein Keyser
Horn, 1622 (levend verbrand)
Jacob Vergeer
Mauritius** 1623 (doodstraf)
Annitge Heyndricx
Alkmaar, 1624*
Trijn Jans
Alkmaar, 1624*
Vrouw
Maastricht, 1625 (gehangen, daarna verbrand)
Haske Lucassen
Rheden, 1625*
Rembt Backer
Middelstum, 1629*
Vrouw
Schiedam, 1631*
Dochter Jan Roelofs Snijder
Uffelte, 1634*
Neul Leppers
Beegden, 1636 (doodstraf)
Trineke Stevens
Beegden, 1636 (doodstraf)
Alet Gubbels
Beegden, 1636 (doodstraf)
Mercken Clompen
Beegden, 1636 (doodstraf)
Vrouw
Horn, 1637 (doodstraf)
Vrouw
Horn, 1637 (doodstraf)
Vrouw
Horn, 1637 (doodstraf)
Man
Batavia**, 1638 (levend verbrand)
Geertgen Cornelisdr. ZFroger
Delft, 1638*
Man
Veluwe, 1641*
Jennetje Vesjes
Egmond, 1644*
Een echtpaar
Braambt, 1647*
Trijns Neiers
Steenderen, 1649*
Maria Witvoet
Almelo, 1649 (doodstraf)
Jeije Jansen
Groningen, 1654*
Man (te Dalfen)
Harderwijk, 1665*
Entgen Boven die Erdt-Luijten
Limbricht, 1674 (gestorven in cel, waarschijnlijk gewurgd)
Aleit Mensen
Genemuiden, 1680*
Vrouw
Kampen, 1685*
Vrouw
Groenlo, 1713*
Daniëls
Langweer, 1750*
Sietse Hendriks
Workum, 1804*
Hendrikje Hofhuis
Delden, 1823*
Verbannen: 117 mensen
Lijfstraf (d.w.z. geseling, brandmerk of tuchtstraf): 39 mensen
Schavotstraf: 22 mensen
Geldstraf (boete of compositie (afkopen van strafvervolging)): 66 mensen
Vrijspraak: 51 mensen
Revocatie (intrekking betichting): 21 mensen
Acte van purge, onschuld, acte Oudewater: 31 mensen
Meeste executies:
- Roermond 89 - Groninger Ommelanden 32 - Horn/Haelen 27 - Peelland 26 - Onstwedde 22 - Bredevoort 10 - Amersfoort 10 - Utrecht 10 - Schiedam 9 - Maastricht 9 - Nijmegen 8 - Amsterdam 6 -
bronnen:
Gijswijt-Hofstra, Marijke en Willem Frijhoff. Nederland Betoverd. Amsterdam: De Bataafsche Leeuw,1987
Waardt, Hans de, Toverij en samenleving, Holland 1500-1800, Den Haag: Stichting Hollandse Historische Reeks,1991
Otten, Johan, Duivelskwartier. Nijmegen: Lierop en uitgeverij Vantilt, 2015
Evers, Ingrid M.H., Maaslandse Heksenprocessen, Maastricht: Honderd jaar Limburgse regionale geschiedschrijving,1984
Garde, Gerard van de en Charlotte Ruijs-Janssen, Kroniek van het ‘heksenjaar’ 1613-1614. historieroermond.nl
Schlüter, Dick, Betovering en vervolging, Over toverij in Oost-Nederland tussen de 16de en 20ste eeuw, Almelo: Uitgeverij Broekhuis Hengelo
Beukman, Saskia, Sterke Vrouwen Schiedam. Schiedam
Bedner, Manja, De Heks van Almen. Almen, Theatermakers Achterhoek, 2020
*Slachtoffers waarvan niet bekend is hoe hun lot is verlopen, omdat er geen uitspraak van hun proces bekend is. Vaak gebeurde dit omdat zij waren gestorven als gevolg van martelingen of slechte omstandigheden in de cel. Ook gebeurde het regelmatig dat slachtoffers zichzelf ophingen.
** Van de overzeese gebieden is nog heel weinig bekend.
***Deze lijst is onvolledig.
Heeft u een correctie of een aanvulling op deze lijst?
Stuur dan graag een bericht naar info@nationaalheksenmonument.nl
Het Pamflet
Heksenmonument is een geëngageerd pamflet dat aandacht vraagt voor de heksenvervolging en hun culturele erfenis. De bijdragen raken aan thema’s als hedendaagse heksenvervolgingen wereldwijd, de behandeling van buitenbeentjes, de angst voor de oudere vrouw, de heks als feministisch boegbeeld, intergenerationeel trauma (trauma dat van generatie op generatie doorgegeven wordt), vroedvrouwen (die niet zelden slachtoffer werden), en een aantal bijzondere ‘heksen’ uit de geschiedenis. Verder schreef Ellen Deckwitz speciaal voor dit pamflet een gedicht en Alma Mathijsen een kort verhaal.
Het resultaat is een hoopvolle richtingaanwijzer naar een wereldbeeld waarbij we als mens weer leren als soort tussen de soorten te bestaan, met eerbied voor en kennis van de natuur en voor waarden die vaak worden gezien als ‘vrouwelijk’ (maar in feite universeel menselijk zijn): het zoekende, intuïtieve, kwetsbare element in elke mens.
De opbrengst komt niet ten goede aan de schrijvers, maar gaat naar de Stichting Nationaal Heksenmonument, met als doel het realiseren van een fysiek monument in de openbare ruimte.
Met bijdragen van Susan Smit, Bregje Hofstede, Manja Bedner, Manon Uphoff, Alma Mathijsen, Ellen Deckwitz, Lisette Kreischer, Annine van der Meer, Nienke Thurlings, Leo Igwe, Lunadea, Joke J. Hermsen, Arthur Japin, Beatrijs Smulders, Heleen Verburg, Isa van der Wee en Niña Weijers.
Ga naar je lokale boekhandel of bestel hier het pamflet.
Monument
Waar komt het monument?
Begin 2023 is Stichting Nationaal Heksenmonument opgericht. Het doel van de stichting is het realiseren van dit monument. Sinds de oprichting is er al meer dan €13.000,- opgehaald om dit doel te bereiken.
Gemeenten die het fysieke monument een plek zouden willen geven zijn van harte uitgenodigd om contact met ons op te nemen. We kunnen dan nader met elkaar van gedachte wisselen en bespreken hoe u een kans maakt om dit bijzondere monument in uw gemeente te ontvangen.
Met een aantal gemeenten, die het monument graag een plek zouden willen geven zijn we al in gesprek.
Stichting Nationaal Heksenmonument heeft drie pijlers;
1. het monument
2. bewustwording
3. educatie
Wij vinden het van groot belang dat de plek waar het monument komt te staan een duidelijke relatie heeft met de geschiedenis van de heksenvervolgingen. Verder vinden wij het belangrijk dat het monument en of de omgeving bijdraagt aan de bewustwording over de heksenvervolgingen lokaal en in Nederland. Daarnaast vinden wij het belangrijk dat educatie op een of andere manier wordt meegenomen in het plan.
In september 2024 moeten alle plannen binnen zijn. Op democratische wijze zullen wij bepalen waar het monument uiteindelijk zal komen.
Voor meer informatie en vragen neem contact met ons op via de mail: info@nationaalheksenmonument.nl
Actiedag 3 juni 2023
Zaterdag 3 juni 2023 was er een landelijke actiedag.
Op meer dan 20 plekken waar heksenverbrandingen hebben plaatsgevonden, hebben wij met meer dan 800 mensen om 12 uur witte bloemen gelegd. In Oudewater zijn alle Nederlands slachtoffers herdacht omdat dit in tegenstelling tot alle andere plaatsen de plek was waar beschuldigden een eerlijke behandeling kregen; een vrijplaats in Europa. De actie was een groot succes!
De stippen op het kaartje laten zien op welke locaties wij in eerste instantie bloemen wilden gaan leggen. Steeds meer mensen met nieuwe locaties meldden zich aan zodat er uiteindelijk op 22 plekken openbare bloemleggingen waren.
*
Almen (bij Zutphen)
Amsterdam
Appingedam (Noord Groningen)
Mierlo (alle slachtoffers uit Peelland)
Maastricht
Nijmegen
Oudewater (bij Utrecht)
Delft
Vlissingen
Sneek
Roermond
Schiedam (bij Rotterdam)
Utrecht
Westerwolde / Onstwedde (bij Winschoten)
Harderwijk
Den Haag
Leiden
Amersfoort
Texel
Leudal
Steenwijk
Hellevoetsluis
Wij danken iedereen die mee heeft gedaan van harte! Het was heel mooi en heel bijzonder dit met zoveel mensen verspreid over Nederland te doen! Er waren ook mensen die zelf een bloemlegging organiseerde. Er hebben ons al heel veel foto's bereikt via social media en via de mail. Heel veel dank voor jullie betrokkenheid!
Wil je je verder verdiepen in het thema, dan kun je behalve bij het pamflet onder meer hier terecht.
The New York Times over heksenjachten als instrument van vrouwenonderdrukking in het India van vandaag
Leo Ingwe, die ook bijdroeg aan het pamflet, over hedendaagse heksenjachten in Zambia
Atria, Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis
Museum de Heksenwaag in Oudewater
Susan Smits boeken en lezingen, o.a. 'De Heks van Limbricht'
Theatervoorstelling ‘De Heks van Almen’ van Manja Bedner door Theatermakers Achterhoek
Essay van Bregje Hofstede op de Correspondent 'Heks, dat is hoe bange mannen vrouwen met macht noemen.'
Heks! Heks! Heks! van Jente Postuma
Sterke Vrouwen van Schiedam van Saskia Beukman
Wil je meer, dan kun je beginnen met de volgende boeken en artikelen die de historische situatie onder de loep nemen:
‘Nederland Betoverd’, over de situatie in de Lage Landen;
‘Heks’ van Mona Chollet over de doorwerking van de heksenjachten in het heden;
‘Witchcraze’ van Barstow voor een bespreking van de Europese heksenjachten in de context van misogynie en ingeperkte vrouwenrechten;
Steije Hofhuis voor een bespreking van het element complottheorie in de dynamiek van de jachten;
‘Witches, With-hunting, and Women’ van Silvia Federici, voor de rol van heksenjachten binnen de opkomende kapitalistische economie van de vroeg-moderne tijd;
'Toverij en samenleving Holland 1500-1800', over Noord en Zuid Holland;
'Duivelskwartier' van Johan Otten, over de vervolgingen in Peelland
STICHTING
De Stichting Nationaal Heksenmonument heeft als doel het realiseren van een fysiek monument in de publieke ruimte ter nagedachtenis aan hen die op het grondgebied van het huidige Nederland als heks zijn aangewezen, gemarteld, veroordeeld en ter dood gebracht. Het bestuur bestaat momenteel uit Susan Smit, Manja Bedner en Bregje Hofstede.
Je kunt contact opnemen met de stichting door te mailen naar info@nationaalheksenmonument.nl
0575-715005 (alleen voor pers/urgent)
Volg ons ook op social media @nationaalheksenmonument
PERS
Lees hier alle berichten over Nationaal Heksenmonument in de media.
Klik op de titels om de volledige berichten te lezen.
"De vrouw als irrationeel wezen, waarover mannen ongehinderd hun vonnis kunnen vellen: dat gegeven behoort allerminst tot het verleden." - Robert van de Griend
"Wij weten met de kennis van
nu allemaal dat die mensen on-
schuldig waren. Maar dat is nog
nooit uitgesproken. Terwijl we nu
kunnen zeggen: ’Wij zien jullie
leed en het was onrechtmatig’. Dat uitspreken is eerherstel." - Susan Smit
journalist NHD, Annemarie de Jong
"De namen van de beulen, rechters en aanklagers zijn verstofd. Opgegaan in de maalstroom van de geschiedenis. De namen van de slachtoffers daarentegen leven voort in de harten van velen." - Roeben Zwart
"Hekserij is een van de dodelijkste complottheorieën ooit geweest en nog steeds is er geen rehabilitatie van degenen die er in ons land voor werden vervolgd, veroordeeld
en vermoord." - Ellen Deckwitz
“Mensen zeggen: ‘Moeten we het hier nu nóg over hebben?’ Maar de vraag is juist: waarom nu pás?” - Susan Smit
journalist LINDA, Marissa Klaver
'Generatie op generatie is aan vrouwen doorgegeven hoe je je het best gedraagt om ongestraft te bestaan. Tot vandaag. Althans, dat hoop ik.' - Tinkebell
DONEER
Klik op een van de bovenstaande knoppen om te doneren. Liever zelf een bedrag overmaken per bank? Dat kan! Het rekeningnummer van onze stichting is
NL 92 TRIO 0320 6099 60
t.n.v. Nationaal Heksenmonument
Je donatie zal worden gebruikt om het doel van de stichting Nationaal Heksenmonument dichterbij te brengen: namelijk, het realiseren van een nationaal monument ter nagedachtenis aan hen die als heks zijn aangewezen, gemarteld, veroordeeld en ter dood gebracht.
Een fysiek monument in de openbare ruimte zal een impuls geven aan bewustwording over wat de heksenvervolging was en wat het teweeg heeft gebracht tot aan het heden. Hiermee willen we de beeldvorming in onze geschiedenis- en schoolboeken rechtzetten, en aandacht vestigen op een historisch trauma dat vrouwen heeft klein gemaakt, onderling wantrouwen heeft gevoed en ook bij mannen diepe sporen heeft nagelaten. Kennis van die geschiedenis maakt het makkelijker om de resten van vrouwenhaat ook in de huidige tijd te detecteren en aan te pakken.
Veelgestelde vragen
Waarom moet er een nationaal heksenmonument komen?
We willen een nationaal monument ter nagedachtenis aan de (vooral) vrouwen en mannen die als heks zijn aangewezen, gemarteld, veroordeeld en ter dood gebracht. Een heksenmonument erkent vanuit de wereldlijke macht die er destijds aan heeft meegewerkt dat de heksenprocessen onjuist en onrechtvaardig zijn verlopen, en dat de ter dood veroordeelden onschuldig zijn. De rol van de Inquisitie, en daarmee de Kerk, in de heksenprocessen en veroordelingen is er natuurlijk ook, maar het is tot op heden niet gelukt om het Vaticaan of andere kerkelijke overheden tot uitspraken te verleiden. Een fysiek monument in de openbare ruimte doet recht aan dit pijnlijke deel van onze vaderlandse geschiedenis. Het zal een impuls geven aan bewustwording over wat de heksenvervolging was en wat die teweeg heeft gebracht tot aan het heden. Het zal stimuleren dat scholieren beter onderwezen worden over de geschiedenis van femicide. Het zal het helen en integreren van het collectieve en intergenerationele trauma van heksenvervolging bevorderen. En het maakt het gemakkelijker om de resten van vrouwenhaat ook in de huidige tijd te detecteren en aan te pakken.
Wat is het doel van het begeleidende pamflet?
Het doel van dit pamflet is bewustwording: een aandachtige blik werpen op het verleden en de manieren waarop het ons heden kleurt. Zestien schrijvers zetten zich met essays, proza en gedichten in voor eerherstel van onschuldige slachtoffers van de heksenvervolging. Met bijdragen van Susan Smit, Bregje Hofstede, Manja Bedner, Manon Uphoff, Alma Mathijsen, Ellen Deckwitz, Lisette Kreischer, Annine van der Meer, Nienke Thurlings, Leo Igwe, Lunadea, Joke J. Hermsen, Arthur Japin, Heleen Verburg, Beatrijs Smulders, Isa van der Wee en Niña Weijers. De opbrengst van het pamflet komt niet ten goede aan de schrijvers, maar gaat naar de Stichting Nationaal Heksenmonument, met als doel het realiseren van een fysiek monument in de openbare ruimte.
Noemden de vrouwen die vermoord zijn zichzelf heksen?
Nee. Zij noemden zichzelf ongetwijfeld niet zo, en waren ook geen heksen in de moderne betekenis van paganisten of aanhangers van een voorchristelijke natuurreligie. Tegen de tijd dat mensen van 1550 tot 1650 (het hoogtepunt van de heksenvervolging) werden beschuldigd van kwade toverij, was de bevolking al lang en breed gekerstend. Sommige beschuldigden werkten misschien met heilzame kruiden, maanstanden of hadden andere kennis die we nu met hekserij associëren, maar in veel gevallen ging het om iets anders.
Wat hebben heksenvervolgingen van toen en de vrouwen van nu met elkaar te maken?
Eigenlijk zijn er niet zoveel ‘heksen’ verbrand in Nederland. Waarom vinden jullie het toch zo erg?
Kunnen mannen zich ook aansluiten?
Internationaal was het overgrote deel van de veroordeelden vrouw (zo’n 80 à 85 procent); de mannen die ook werden geëxecuteerd, waren in veel gevallen echtgenoot van, kind van, of anderszins verwant aan een al veroordeelde vrouw, die de bron van de hekserij bleef. Heksenjagershandboeken zoals de Malleus Maleficarum noemden vrouwen onder meer leugenachtig, kwaaddenkend, goedgelovig en onverzadigbaar geil, waardoor ze gemakkelijk voor de duivel zouden vallen. De vulva op zich werd gedemoniseerd: Satan zou erdoor spreken, en in veel heksenveroordelingen was de vondst van een zogenaamde ‘duivelstiet’, een uitstekend stukje vel waaruit de duivel zou drinken, doorslaggevend. Zo werd Joan Petersen, een jonge geneesvrouw uit Wapping, Engeland, in 1652 beschuldigd van hekserij, onderworpen aan een hardhandig onderzoek, waarbij ‘een vlezige tiet in haar geheime streek [werd gevonden], meer dan gewoon is bij vrouwen.’ Dat volstond, Petersen werd opgehangen. Ook al had een dokter verklaard dat haar ‘tiet’ een gewoon deel was van een gewone vulva. Kortom, zonder de misogynie die al in de Westerse cultuur aanwezig was, hadden de heksenvervolgingen deze vorm niet kunnen aannemen; en die misogynie is niet verdwenen. Mede daarom is deze geschiedenis ook voor ons, nu, relevant.
Erop wijzen dat een probleem elders heviger was of is, is een slecht excuus om dat probleem niet aan te pakken. Inderdaad zijn er in andere delen van Europa relatief méér slachtoffers gevallen; zo waren er Duitse dorpen waar na afloop van de jachten nog maar één vrouw in leven was. Maar dit maakt de (tenminste) honderden doden op ons eigen grondgebied niet minder belangrijk. Daarnaast hebben de afschuwelijke openbare executies, los van precieze aantallen, een afschrikwekkende en onderdrukkende werking gehad op de maatschappij, zowel in Nederland als Europa. De culturele sporen daarvan zijn hier en elders nog altijd voelbaar.
We heten mensen van alle genders van harte welkom om zich aan te sluiten bij ons initiatief. We geloven namelijk dat iedereen iets te winnen heeft bij meer kennis van de heksenvervolgingen, van de misogynie die ze mogelijk maakte, en van de kunde en wijsheid die met het verdacht maken van ‘hekserij’ verloren zijn gegaan. Bovendien waren er ook mannen onder de slachtoffers. (Over trans of non-binaire slachtoffers schrijven we nergens op deze site, omdat die benamingen destijds onbekend waren en dus anachronistisch zouden zijn.)
Wat is er in het buitenland al gebeurd?
En in Nederland?
Wie doen er mee?
In o.a. Zwitserland, Duitsland, Noorwegen, IJsland, Spanje en Engeland zijn indrukwekkende monumenten opgericht. De afgelopen jaren werden ook op andere manieren internationaal stappen gezet naar eerherstel: de regeringen van Zwitserland, Noorwegen, Schotland en Catalonië hebben postume gratie uitgeroepen voor de slachtoffers van heksenjachten in hun samenlevingen.
De afgelopen jaren volgen in Nederland plaatselijke initiatieven elkaar in snel tempo op. Sinds 2020 reist de theatervoorstelling De Heks van Almen voor eerherstel door Nederland langs plaatsen waar heksenverbrandingen hebben plaatsgevonden. De voorstelling gaat over Aleyda uit Almen, de eerste vrouw in ons land die als heks werd verbrand. In Kasteel Cranendonck is sinds 2021 een permanente expositie ingericht over de slachtoffers van de heksenvervolging daar. In juli 2022 werd via een open brief eerherstel gevraagd voor de tweeëntwintig mensen die in het gebied Westerwolde als heks werden verbrand. In Onstwedde staat een gedenksteen voor deze slachtoffers. In datzelfde jaar zijn er bij kasteel Limbricht maar liefst twee standbeelden van Entgen Luijten, hoofdpersoon van de roman De heks van Limbricht, geplaatst. In oktober 2022 beloofde de gemeenteraad van Roermond zich sterk te maken voor eerherstel van de ruim zeventig slachtoffers van een uitbraak van heksenhysterie. Er komt een plakkaat met de namen van alle slachtoffers op de galgenberg. In Schiedam is op internationale vrouwendag 2023 een gedenktegel op de Grote Markt onthuld.
De stichting Nationaal Heksenmonument is opgezet door een bonte groep die zich vrijwillig inzet. Wij zijn kunstenaar, schrijver, psycholoog, theatermaker, beleidsadviseur, journalist en meer. We zetten ons in voor eerherstel en werken samen naar hetzelfde doel. Pas als er een nationaal heksenmonument is, en deze geschiedenis haar rechtmatige plek inneemt in het collectief bewustzijn, zijn we werkelijk geslaagd.
Kan ik zelf meedoen?
Wat gebeurt er met mijn donatie?
Zeker. We hebben je steun hard nodig! Je kunt je inschrijven voor onze nieuwsbrief, doneren en meedoen met de actie. Als je je inschrijft voor de actie krijg je ruim van tevoren te horen wat de precieze locatie van de actie is waar jij naartoe gaat. Je kan je inschrijven via het formulier achter de 'doe mee!'- knop. Email hierover sturen heeft geen zin. Wij kunnen dit niet meer beantwoorden. Kijk voor verder info bij ACTIE.
Je donatie zal worden gebruikt om het doel van de stichting Nationaal Heksenmonument dichterbij te brengen: namelijk, het realiseren van een nationaal monument ter nagedachtenis aan hen die als heks zijn aangewezen, gemarteld, veroordeeld en ter dood gebracht. Een fysiek monument in de openbare ruimte zal een impuls geven aan bewustwording over wat de heksenvervolging was en wat het teweeg heeft gebracht tot aan het heden. Hiermee willen we de beeldvorming in onze geschiedenis- en schoolboeken rechtzetten, en aandacht vestigen op een historisch trauma dat vrouwen heeft klein gemaakt, onderling wantrouwen heeft gevoed en ook bij mannen diepe sporen heeft nagelaten. Kennis van die geschiedenis maakt het makkelijker om de resten van vrouwenhaat ook in de huidige tijd te detecteren en aan te pakken.